در این مقاله قصدم دارم به موضوع بی توجهی به آب چالش جانمایی صنعت و کشاورزی و مسائل مربوط به آن بپردازم.
موضوع آب و منابع آبی یکی از مهم ترین مسائل امروز جهان است و ایران هم از این امر مستثنی نیست با این تفاوت که کشور ما در کمربند خشکی قرار دارد،مرکزکشور کاملا خشک وشمال و جنوب دسترسی به آب بهتر است ( گرچه آب شمال چندان کیفیتی ندارد) و یک سری از سفره های زیر زمینی ظرفیت آبی کشورماست.
از سوی دیگر میزان مصرف آب در کشور ما از نرم جهانی بالاتراست و تقسیم بندی مصرف آب هم حدود 93% مصرف آب کشور برای کشاورزی است و حدود 2% در بخش صنعت است و حدود 5% در بخش خانگی این حدود تقسیم بندی مصرف آب در کشور است.
اما نکته ای که در این جا بسیار بزرگ دیده شده است بحث آب بر بودن صنایع است در حالی که تنها دو درصد از میزان مصرف آب کشور توسط بخش صنعت مصرف می شود.درست است که در مصرف آب باید همه بخش ها تدبیرکنند و مصرف بهینه داشته باشند اما لازم است به میزان کلی استفاده صنعت در بحث آب هم توجه داشته باشیم.
از سوی دیگر بحث جانمایی شهرک های صنعتی و کارخانه های موضوع مهمی است که در گذشته آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته است به این معنا که مثلا صنعت فولاد در مرکز کشور که آب بسیارکمتری دارد راه اندازی شده است و اکنون با نبود آب هم صنعت تحت خطر است و هم مشکلات آبی را دوچندان کرده است.این درحالی است که اگر بخواهیم صنایع فولاد را راه اندازی کنیم بهتر آن است که این صنایع در کنار دریا بالاخص جنوب کشور راه اندازی شوند. همچنین برای صنایع فعلی عملا با توجه به عدم امکان انتقال صنعت یا باید از آب شیرین کن ها استفاده کرد و آب را کیلومترها انتقال داد که خود هزینه گزافی دارد و یا آن صنعت عملا به سمت تعطیلی برود.
در واقع مسئولان ما هنگامی که به فکر تاسیس یک شهرک صنعتی می افتند باید این نکات را رعایت کنند مثلا اکنون شهرک صنعتی اشتهارد استان البرز در دشت اشتهارد تاسیس شده است و مشکل آب دارد در حالی که باید از گذشته این موضوع مورد توجه قرار می گرفت،ضمن آنکه اکنون هم در بحث راه اندازی کارخانه ها نباید کارخانه ها و صنایع آب بر در این شهرک تاسیس شوند چراکه هم سرمایه گذاری آن کارخانه دار تضییع می شود هم مشکل آب چندبرابر می شود.
بحث کشاورزی هم اکنون شاهد آن هستیم که با عدم نگاه آینده نگرانه دچار مشکل هستیم در حالی که می توان با تمرکز بحث کشاورزی آن هم به طور صنعتی در سه استان جنوبی مزیت رقابتی دریایی بودن ایران را استفاده کنیم و همچنین می توانیم با استفاده از آب دریای خزر هم بحث مرکبات را در شمال کشور پوشش دهیم.در واقع برای جانمایی بحث کشاورزی باید به وضع موجود و همچنین شرایط آب و هوایی و محیط زیستی که ایران در سال های آینده دارد توجه کنیم و بر این اساس الگو کشت و حمایتی را تدوین کنیم. به واقع حتی اگر صنعت با مصرف 2 درصد آب را رها کنیم و بحث کشاورزی با مصرف 93 درصد را حل کنیم مشکل آب کشور به صورت ویژه ای کاهش خواهد داشت. ضمن اینکه یک قیاس در اینجا خالی از لطف نیست که درحالی که کشور هلند از خوزستان ایران کوچکتر است 34 برابر تولیدات در حوزه کشاورزی دارد و این در حالی است که خاک خوزستان عزیز ما 34 برابر حاصلخیزتر است.
نوشته:حسین رجبی دبیر خانه صنعت،معدن و تجارت استان البرز
